Sade yağ nedir?
Profesyonel dünya mutfaklarında en çok kullanılan yağlardan biri olan sade yağ (ghee) eski Hindistan kökenli tereyağının sadeleştirilmiş halidir. Her ne kadar Hindistan kökenli olsa da Türk ve Fransız mutfağında da çok yaygın bir biçimde kullanılıyor. Yabancı lisanlarda ‘ghee’ olarak bilinen sade yağ Osmanlı’da ‘revgan-i sade’ olarak isimlendiriliyor. Pekala, neden sade yağ olarak isimlendiriliyor?
Olağan bir tereyağının içinde ağır süt oranı ve su üzere yağ olmayan hususlar vardır. Bu unsurlar yağın kalitesini büyük oranda düşürür ve tesirler. Özellikletereyağının içerisindeki süt, laktoz intoleransı yaşayanlar için sindirim sorunlarına neden olur. Bu noktada tereyağı belli derecede ısınıp, üzerinde oluşanköpükten ve partiküllerden yahut saydığımız hususlardan ayrışarak sapsarı bir sade yağ elde ediliyor. İsmi de buradan gelmiş oluyor.
Sade yağın geçmişi neredeyse milattan evvel 2000’li yıllara dayanıyor. Bilhassa Türk mutfak kültüründe Osmanlı’da halk ve saray yemeklerini lezzetlendirme de büyük bir rol üstleniyor. Yemeklere çoklukla hangi yağı kullanmaya başlarsak, o yağ ile devam ediyoruz. Halbuki pişireceğiniz yemeğe kullandığınız yağ, yemeğin her gerecini etkiliyor yani nasıl her yemeğin bir ruhu varsa, o ruhu oluşturan kullandığınız materyaller oluşturuyor. Yağ bu noktada yemeğin özü ve bilinmeyen kahramanıdır diyebiliriz. Bu yüzden sade yağ sayesinde yemekleriniz daha lezzetli, daha sağlıklı olacak. Artık gelelim sade yağın bedene nasıl yarar sağladığına…
Sade yağın yararları nelerdir?
Tereyağının en kusursuz hali olan sade yağın yararları saymakla bitmiyor. Tereyağına kıyasla buzdolabında bozulmadan neredeyse 1 yıla kadar koruma edebilirsiniz. İçerisinde birçok faydalı yağ asitleri bulunuyor. Bilhassa A, D, E ve K2 vitaminleri bakımından çok güçlü olan sade yağ, berbat kolesterolü düşüren vaksenik asit ve bedeni kanserojen unsurlardan arındıran linoleik asit bulunduruyor. Yüksek yanma ısısına sahip olan bu yağ neredeyse 250 dereceye kadar bozulmuyor. Bu da fırın yemeklerinde, kızartma süreçlerinde rahatlıkla kullanabilirsiniz demek oluyor.
Öteki yararlarına bakarsak; sade yağ karaciğer işlevlerini ve gebeliği destekliyor. Kemik ve hudut dokularını yeniliyor. Süte alerjisi olanlar ya da spor yapanlar bu yağı rahatlıkla kullanabilir. Sade yağ, orta zincirli yağ asitleri bakımından varlıklı olduğu için karaciğerde direkt absorbe edilir ve güce dönüşür. Bu durum sade yağın bedende depolanmadığını gösterir. Yemeklere tereyağı dahil öbür yağlardan daha fazla lezzet verir. Pişirdiğiniz yemeğe 1 yahut 2 tatlı kaşığı kadar eklemeniz kafidir. Tıpkı hindistan cevizi yağı üzere zayıflamaya da yardımcı olur.
Sade yağ nasıl yapılır?
Yarım kilo ya da 1 kilo organik terayağını bir tencereye alın. Çok kısık ateşte erimeye bırakın. Bu süreç esnasında yağ katiyetle fokurdamamalıdır. Vakitle yağ eriyip kaynarken tortular tabana çökmeye ve üstü de köpük köpük olmaya başlayacak. Köpükleri bir süzgeç yahut kaşıkla muhakkak aralıklarla alın. Köpüklenme bitene kadar bu sürece devam edin. Yaklaşık 1 saat sonunda ocağın altını kapatın yağı bir müddet dinlendirin. Bu kalan tortuların tabana çökmesini sağlayacak.
Sapsarı bir görünüm olan sade yağınızı, içerisinde kalan tortuların gittiğinden emin olmak için tekrar süzerek güçlü bir kavanozun içine koyun ve donmasını bekleyin. Sade yağınızı tüm yemeklerde, hamur işlerinde 1-2 tatlı kaşığı kullanarak tüketebilirsiniz. Afiyet olsun.
